Çocuğum İsmiyle Seslenince Bakmıyor: Ne Zaman Endişelenmeliyim?

Bebeğinize veya çocuğunuza defalarca adıyla sesleniyorsunuz ama o size dönüp bakmıyor. Bu "isme tepkisizlik" durumu, bir ebeveynin kalbini en çok sıkan şüphelerden biridir. "Beni duymuyor mu? Beni umursamıyor mu? Yoksa bu otizm mi?" Bu sorularla boğuşuyorsanız, yalnız değilsiniz. Bir Özel Eğitim Uzmanı olarak, bu kritik konuyu aydınlatmak ve size net bir yol haritası sunmak için buradayım.

İsme Tepki Vermek Neden Kritik Bir Gelişimsel Adımdır?

Bir bebeğin kendi ismini duyunca dönüp bakması, basit bir refleksten çok daha fazlasıdır. Bu, sosyal farkındalığın ilk ve en net işaretidir. "Bu ses bana ait" ve "Bu sesin sahibi (annem/babam) benimle iletişim kurmak istiyor" anlamına gelir. Bu beceri, dil gelişimi ve sosyal etkileşim için temel bir yapı taşıdır.

• Beklenen Gelişim: Çoğu bebek 6-9 ay arasında ismine tutarlı bir şekilde tepki vermeye başlar. 12 aylık bir çocuğun ismine seslenildiğinde çoğunlukla dönüp bakması beklenir.

İsme Bakmamanın Otizm Dışındaki Nedenleri Nelerdir?

Hemen en kötü senaryoyu düşünmeyin. İsme tepkisizliğin otizm dışında da çok yaygın ve çözülebilir nedenleri vardır. Bir uzmana gitmeden önce bu olasılıkları dışlamak önemlidir:

• 1. İşitme Problemleri (En Önemlisi): Çocuğunuz sizi duymuyor olabilir. Orta kulak iltihabı gibi geçici durumlar bile işitmeyi ciddi oranda azaltabilir.
• 2. Yoğun Odaklanma: Bazı çocuklar (özellikle 18 ay sonrası) bir oyuncakla veya bir çizgi filmle meşgulse, dikkatlerini dağıtmak çok zordur.
• 3. Uyaran Fazlalığı/Eksikliği: Sürekli gürültülü bir ortamda olmak veya tam tersi, çocukla yeterince konuşulmaması ("adıyla seslenilmemesi") bu becerinin gelişmesini geciktirebilir.

Otizm Spektrumunda İsme Tepkisizlik Nasıl Ayırt Edilir?

Otizm spektrumundaki "isme tepkisizlik" genellikle diğer belirtilerle birlikte gelir. Ayırt edici fark, bunun tutarlı ve kalıcı olmasıdır. Çocuk sadece ilgilendiği bir şeyle oynarken değil, sakin bir ortamda bile adıyla seslenildiğinde ilgisiz kalabilir.

Şu belirtilerle birlikteyse dikkat edilmelidir:

• Göz Teması Eksikliği: (Bkz: Göz Teması Makalesi)
• İşaret Etmeme: İstediği bir şeyi parmağıyla göstermez, onun yerine elinizden çekiştirir.
• İlgi Paylaşmama: Gördüğü ilginç bir şeyi size göstermek için (işaret ederek veya size bakarak) bir çaba sarf etmez.
• Taklit Becerilerinde Zayıflık: "Bay-bay" yapma, alkış yapma gibi basit sosyal jestleri taklit etmez.

Adım Adım Eylem Planı: Şimdi Ne Yapmalıyım?

1. Adım: Önce İşitme Testi Yaptırın

İlk ve en önemli adım budur. Bir Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına başvurun ve çocuğunuzun işitme testi (BERA/ABR testi gibi) yaptırmasını sağlayın. Eğer sorun işitmeyse, otizm endişeniz tamamen ortadan kalkabilir.

2. Adım: Bilimsel Bir Ön Tarama Yapın

Eğer işitme testi "normal" çıktıysa ve çocuğunuz 16-30 ay arasındaysa, isme tepkisizlik dışındaki diğer belirtileri de (göz teması, işaret etme vb.) kapsamlı bir şekilde değerlendiren bilimsel bir tarama testi uygulayabilirsiniz.

3. Adım: Nihai Değerlendirme İçin Uzmana Başvurun

Test sonucunuz ne çıkarsa çıksın, endişeleriniz devam ediyorsa (özellikle işitme sorunu yoksa), lütfen vakit kaybetmeyin. Bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristinebaşvurarak klinik bir değerlendirme talep edin. Erken müdahale, çocuğunuzun ihtiyacı olan desteğe en hızlı şekilde kavuşmasını sağlar.